Söylendiğinde Adanalıları kızdıran ‘Fellah’ kelimesi bakın nereden geliyor
Adana’da söylendiği vakit neredeyse hakaret olarak kullanılan ‘Fellah’ kelimesinin hikayesinin nereden geldiğini biliyor musunuz? Kökeni Osmanlı’ya kadar dayanan bu sözcük Adanalılar arasında çok da sevildiği söylenemez.
Ülkemizde Adana, Mersin ve Hatay civarında yaşayan Araplara “Fellah” deniyor. Amerikalı siyailerin kendilerine ‘nigga’ denmesi kadar etki yaratan ‘Fellah’ sözcüğünün hikayesi ise 18. yy. Osmanlı İmparatorluğu’nun Mısır valisi ile girdiği savaşa dayanıyor.
Osmanlı zamanında, 2. Mahmut dönemindeki Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın, Osmanlı üzerine yürüyerek Kütahya’ya kadar Osmanlı’yı bozguna uğratması sonucu ii. Mahmut, İstanbul’un işgale uğrayacağından korkmuştur. Bu nedenle Çarlık Rusya’sıyla hünkar iskelesi anlaşması yapmıştır.
Boğazların Çarlık Rusyası’nın kontrolüne geçeceğinden korkan İngiltere Ve Fransa, Kavalalı Mehmet Ali Paşa’yı Osmanlılarla barışa zorlamışlardır ve 1833 yılında Osmanlılar kendi Valisiyle Kütahya Antlaşması adı verilen bir antlaşma yapmaya mecbur bırakılmıştır. Bu antlaşmaya göre Mısır, Suriye Ve Girit Valilikleri Kavalalı Mehmet Ali Paşa’ya, Cidde Ve Adana Valilikleri Oğlu İbrahim Paşa’ya bırakıldı.
1833-1841 arasındaki 8 yıllık zarfta İbrahim Paşa Mısr’dan Getirdiği İşçi Köylüleri Adana’ya yerleştirerek şeker kamışı, pamuk, buğday yetiştirmelerini sağlamıştır.
Mısır’ın yerel dilinde köylü anlamına gelen ve fellah denen bu insanların nüfusu kentte bir hayli artmıştır. Fakat Adana’nın 1841’den sonra Osmanlı’nın eline tekrar geçmesiyle 2. Mahmut şehrin demografisini Türklerden yana değiştirmek için batı Ege’deki Yörük-Türkmen boylarını buralara yerleştirmiştir.
Çukurova’da ilk pamuk yetiştirildiği zamanlar Türkler bu işi başaramamış. Pamuk yetiştirmede daha başarılı oldukları için Mısırlı kişiler çalıştırılmaya başlandığı biliniyor.
Bu kişilerin suratlarından, davranışlarından veya konuşmalarından kolay kolay anlama şansınız yoktur çünkü sadece evlerinde veya kendi aralarında Arapça konuşurlar. Adana, Mersin ve Hatay civarlarında çok fazla oldukları söylenen bu kişilerin Adana’da sadece bazı mahallelerin fellahlardan oluştuğu da söylenir. Kısaca Adana’ya çalışmak için gelen Arap kişilere deniyor. Arapça’da fellah, çiftçi demektir.
Arap Uşağı da denilen Arap Alevileri veya fellahlar, Kavalalı Mehmed Ali Paşa ayaklanması esnasında Adana’daki 10-12 senelik Mısır hakimiyeti sırasında, toprakları ekip biçmek ve pamuk ziraati yapmak üzere ırgat olarak getirildi. Sonra burada kaldılar. Fellah, Arapça rençber demektir. Suriye’deki Nusayriler ile aynı mezheptedir.
News
