Denge ve Denetleme Ağı’nın, Türkiye’de Demokrasi Talebi Raporu’na göre 10 kişiden 6’sı yargı sisteminin doğru çalışmadığını düşünüyor. İki kişiden biri mahkemelerde çıkar karşılığı iş yapıldığı görüşünde. Raporun sonuçlarına göre yolu mahkemeye düşen 10 kişiden üçünün hukuk sistemine güveni azaldı.
Denge ve Denetleme Ağı’nın, KONDA Araştırma Şirketi’nin 2010-2019 yıllarında yaklaşık 267 bin kişiyle yaptığı yüz yüze görüşmelerin sonuçlarından hazırladığı Türkiye’de Demokrasi Talebi Raporu’nda vatandaşların yargıya bakışına ilişkin çarpıcı veriler yer aldı.
Rapora göre yurttaşların yargı sisteminden beklentisi büyük. İki kişiden biri, can ve mal güvenliğinin sağlanmasının en önemli aracının işleyen bir hukuk sistemi olduğu görüşünde.
Ancak beklentinin aksine yargının toplumun çoğunluğu hukuk sisteminin doğru işlemediğini düşünüyor. 10 kişiden altısı “Yargı sistemi doğru çalışıyor mu” sorusuna “Hayır, yargı tamamen siyasallaştı” yanıtı verirken, 10 kişiden sadece dördü “Evet, her şey yasalara ve hukuka uygun şekilde işliyor” cevabı verdi.
Rapora göre 10 kişiden yaklaşık 5’i (yüzde 47) mahkemeye işi düşerse yargıdan adil bir karar çıkmamasından endişe duyuyor.
Rapora göre toplumun yarısı mahkemelerde çıkar karşılığı iş yapıldığına inanıyor. Toplumda bunun aksini düşünenlerin oranı sadece yüzde 26.
Raporda, kişilerin mahkemeye işi düştükten sonra hukuk sistemine bakışlarının nasıl değiştiğine ilişkin dikkat çekici veriler yer aldı. Buna göre yolu mahkemeden geçen her 10 kişiden 3’ünün hukuk sistemine olan güveni azaldı. Yine bu 10 kişiden 5’i yargıya güveninin adliyeye işi düştükten sonra değişmediğini belirtirken, sadece 2’si hukuk sistemine olan güveninin arttığını söyledi.
Rapora göre toplumun yüzde 20’si kanunlar ve mahkemelerin kendisini korumayacağına inanıyor. 10 kişiden 2’si suç işlememiş olsa dahi kanun karşısında korunmayacağına inanıyor.
Toplumun yüzde 45’i “Mahkemeler ve yargı sizin için ne anlam ifade ediyor” sorusuna “güçlü olanın sözünün geçtiği yer” yanıtı veriyor. Ayrıca rapora göre mahkemelerin “adaletin dağıtıldığı yer” olduğunu düşünenlerin sayısı azalıyor.
‘VATANDAŞIN BEKLENTİSİ İSE ALGISI ARASINDA UÇURUM VAR’
Denge ve Denetleme Ağı Genel Direktörü Hayriye Ataş, “Rapordaki veriler, vatandaşların hukuk sisteminden beklentileri ile hukuk sistemine duyulan güven arasında büyük bir uçurum olduğunu gösteriyor” değerlendirmesinde bulundu.
Ataş, şunları ifade etti: “Toplumun büyük kesimi, herkesin kanun önünde eşit muamele gördüğü, işleyen bir yargı sisteminin yaşanılan pek çok sorunu çözeceğine inanıyor. Ancak yargının bugün o noktada olmadığı konusunda da yaygın bir kanı bulunuyor. Bu kanıyı ortadan kaldırmanın bilinen tek bir yolu var; o da yargının yasama ve yürütme karşısındaki bağımsızlığını güçlendirmektir.”
“Yargıçların meslekî yaşamlarına ilişkin tüm kararlar nesnel ölçütlere dayanmalı, bu kararlarda liyakat ve niteliklerin esas alınması sağlanmalıdır. Yine yargıçların seçimi ve kariyerleri hakkındaki kararların yasama ve yürütmeden bağımsız bir makam tarafından alınacağı, yargı kurullarının üye seçimi ve karar alma süreçlerinde yürütme ya da yasama erkinin tek başına etkin olmasına imkan tanımayacak bir yapı oluşturulmalıdır.”
“Bununla birlikte yargının kendi iç işleyişinde de her bir yargı mensubunun diğer meslektaşları ve üst dereceli yargı mensupları karşısındaki bağımsızlığının da güvenceye alınacağı bir yargı sistemine ihtiyacımız var. Bunları yapabildiğimiz ölçüde hukukun üstünlüğüne ve yargı bağımsızlığına olan inanç artacak, vatandaşın kanun önünde eşitlik beklentisi karşılanmış olacak. Bunların güçlü bir denge ve denetleme sisteminin ve işleyen bir demokrasinin de olmazsa olmazı olduğu da unutulmamalı.”
News
