TABAKHANEYE ………….diye başlayan deyimi kullanırken iki kere düşünün. 😊
Osmanlı döneminde deri tekeli Safranbolu’da idi.
Tabaklanmayan deriyi satanlardan, o dönemin tüccarları alışveriş yapmazlardı.
O dönem çok para kazanan Safranbolu’lu iş adamları Köşkler, konaklar ve 99 odalı evler yaptırmış, bazı evlerin içine çeşme dahi getirilmiştir.
Safranbolu’da taze köpek dışkısı için tabakhanelerde yaygın olarak binlerce köpek beslenirmiş.
Ham deri, kıllardan, yağ ve et tabakalarından mekanik olarak temizlendikten sonra kimyasal olarak işlendiği “Sama” safhasında, taze köpek dışkısı enzimlerine ihtiyaç duyulduğundan, tabakhanelerin olduğu yerleşim yerlerinde çoluk çocuk ellerinde teneke maşrapalar, köpek dışkısı toplarlar harçlıklarını çıkarırlardı… “
Sama işlemi ancak dumanı tüten taze dışkı ile yapılabildiğinden koşa koşa tabakhanelere yetiştirirlermiş.
Hayvanların derilerinin işlendiği atölyeler köpek dışkısı için yanar tutuşurlarmış. Çünkü bir tek taze köpek bokunda bekletilen deri yumuşacık, kıl köklerinden arınmış, gözenekleri açık, ince, homojen, yani kaliteli olabilirmiş. Bu nedenle köpek çiftlikleri kurulmuş.
Binlerce köpek beslenmiş, üretilmiş ve hatta köpeğin dışkısını sıcak ve kurumadan yetiştirmek için sistemli bir iş örgütlenmesi kurulmuştur.
Bugün bu tür dericilik tamamen ölmüş olup, yapay olarak yani kimyasallarla da aynı sonuç elde edilmeye başlanınca köpeklerin de, dışkı toplayıcıların da pabucu dama atılıvermiş.
Tabakhaneye bok yetiştirmek de yeni kuşakların nereden geldiğini bilmediği, merak ettiğini de sanmadığım bir deyiş olarak belki de içinde bok kelimesi geçtiğinden günümüze kadar gelebilmiş…
Safranbolu’da deriyi işleyip kullanılabilir hale getiren meslek erbabına;
“Dabbak mısın; it bokuna muhtaçsın” denirmiş.
Bilgi olsun;
Doğrusu, dabbak yani deri işleyici.
Dabbakhane = Deri İşlenen Atölye.
News
